Het belang van sterke bovenbeenspieren

Je bovenbeenspieren zijn een belangrijke spiergroep tijdens het hardlopen. Het bovenbeen is de regio tussen de heup en het kniegewricht in, en is opgebouwd uit één bot, het dijbeen (femur) en meerdere spieren, pezen en ligamenten, inclusief de bovenbeenspieren en de hamstrings. De bovenbeenspieren zorgen voor het strekken van de knie (knie extensie), en hebben ook een functie tijdens de afzetfase van het hardlopen, waar de bovenbeenspieren verantwoordelijk zijn voor het buigen van de heup (heup flexie).

De anatomie van de bovenbeenspieren

Het bovenbeen is het meest gespierde gedeelte van het lichaam en bestaat uit 4 sterke bovenbeenspieren, de quadriceps. Het dijbeen of, in de Latijnse benaming femur is het langste, grootste en sterkste bot in het menselijk lichaam. Het dijbeen vormt het onderdeel van het been dat loopt van de heup tot de knie en is verantwoordelijk voor het bieden van stabiliteit van het hele bovenbeen, en zorgt voor beweging van het bovenbenen.

Bovenbeenspieren: de quadriceps

Rectus Femoris

De bovenbeenspieren vormen eigenlijk een verzamelnaam voor 4 spieren die ook wel de quadriceps femoris genoemd worden. De quadriceps (quad is de Latijnse benaming
voor 4-hoofdig) bestaan uit de rectus femoris, de vastus lateralis,
vastus intermedius en vastus medialis. Je bovenbeenspieren zijn de grootste spiergroep van het lichaam en zijn gelegen aan de voor- en zij- en binnenkant
van de heup. Naast de quadriceps is er nog één andere spier die onderdeel uitmaakt
van de voorkant van het bovenbeen; dit is de sartorius.

De bovenbeenspieren hebben ieder hun eigen naam en kennen hun origo (oorsprong) bij verschillende delen van het dijbeen. Afhankelijk van de desbetreffende spier is de oorsprong van de quadriceps gelegen bij het ilium (dit is het bovenste gedeelte van het dijbeen) en aan de voor- zij- en binnenkant van het dijbeen. Iedere spier van het bovenbeen hecht aan (origo) op één van de 4 koppen van het dijbeen en darmbeen (vandaar ook de naam quadriceps).

Een orgio is een aanhechtingspunt van een skeletspier (in dit geval alle 4 de quadriceps spieren). Tijdens contractie (aanspanning) van de spier beweegt het origo niet, in tegenstelling tot de insertie (de tegenhanger van het origo).

Alle quadriceps spieren komen samen, en hebben één insertiepees, de kniepees (patellapees). De kniepees staat in verbinding met het onderbeen (het scheenbeen).

De quadriceps en sartorius hebben dus zowel een functie bij het gedeelte waar de spieren aanhechten (dijbeen), als waar de spieren samenkomen (knie).

Patella

 Bovenbeenspieren: de buigers van de heup.

Doordat de bovenbeenspieren tussen de heup en de knie gelegen zijn, hebben ze zowel een functie bij de heup, als bij de knie.

Als we ons been optillen, tijdens wandelen of hardlopen, maar ook tijdens het fietsen, traplopen etc. dan komt de actie (het heffen van het bovenbeen) vanuit de heup.

De rectus femoris, is samen met de sartorius en nog 3 andere spieren (iliopsoas, tensor fascia latae en pectineus) verantwoordelijk voor heupflexie – oftewel het buigen (omhoog bewegen) van de heup.

Tijdens het strekken van de heup (de tegenovergestelde beweging van buigen) – wat dus door de tegengestelde spiergroep van de voorkant van het bovenbeen gebeurt (de hamstrings), zorgen de bovenbeenspieren voor excentrische controle. Ze ‘remmen’ als het ware de beweging die de hamstrings maken af.

De quadriceps als knie stabilisatoren

Vastus Medialis

De quadriceps zijn de enige kniebuigers van het knie gewricht. Daarmee spelen deze spieren een sleutelrol in iedere strekbeweging die de knie maakt. Zonder de quadriceps zouden we niet kunnen lopen, niet uit de stoel kunnen opstaan en laat staan een rustig rondje hardlopen.

Met name de vastus medialis – de spier aan de binnenkant van het dijbeen – speelt een cruciale rol in het stabiliseren van de patellapees en het kniegewricht tijdens de loopbeweging.

Uit onderzoek blijkt dat elektrische stimulatie van de quadriceps een positief effect hebben op het herstel van de knie (anterrior cruciate ligament) na een operatie (Maclker et al, 1994). Dit onderzoek dat is uitgevoerd onder 52 proefpersonen, ondersteunt de gedachte dat sterke bovenbeenspieren van belang zijn wanneer het doel is om met de quadriceps femoris voldoende kracht te kunnen leveren in een vroegtijdig stadium na een knie operatie.

Onvoldoende sterke bovenbeenspieren zijn niet genoeg in staat de knie op een normale manier te laten strekken en voldoende op hun plaats te houden tijdens de landingsfase. Dit kan leiden tot klachten aan het kniegewricht en op den duur leiden tot blessures.

Bronvermelding:

Mackler, L.S., Delitto, A. Stralka, S.W., en Bailey, S.L. (1994). Use of Electrical Stimulation to Enhance Recovery of Quadriceps Femoris Muscle Force Production in Patients Following Anterior Cruciate Ligament Reconstruction. Journal of Physical THerapy. Vol. 74. No. 10: 901-907.